Вопытныя аўтамабілісты добра памятаюць часы, калі не было яшчэ камер хуткасці, а пра падатак на аўтамабіль не ішло нават гаворкі. Тады пераафармленне аўто было толькі фармальнасцю, да якой многія ставіліся легкадумна, асабліва калі гаворка ішла аб абмене транспартнымі сродкамі коштам да 500 даляраў. Адной з такіх гісторый шматлікіх абменаў падзяліўся наш чытач.
Ад рэдакцыі. Калі тэма вас зацікавіла, але зручней чытаць на рускай мове, перайдзіце па спасылцы.
"Падчас чарговага званка мне сказалі: "Машыну прадалі, каму – не памятаем"
– Гэта гісторыя пачалася ў 2013 годзе, калі мне было 19. Я толькі атрымаў пасведчанне кіроўцы і збіраўся набыць свой першы аўтамабіль. У маіх бацькоў машыны не было, а я з дзяцінства марыў аб ёй. І адразу, як дасягнуў паўналецця, атрымаў "правы".
Першы аўтамабіль мне аддаў цесць. Гэта быў стары Opel Ascona 1985 года, які некалькі год запар стаяў у гаражы і знаходзіўся ў вельмі сумным стане. Мы яго выцягнулі, пафарбавалі, падварылі, трохі паставілі на ход, і я паехаў дадому. Сам я родам з Полацка і жыў там, а бацькі жонкі жылі ў Маладзечанскім раёне – інакш кажучы, каля 200 кіламетраў на гэтай машыне я здолеў праехаць.
Аднак далей гэты Opel амаль што і не ездзіў – у яго было вельмі шмат тэхнічных праблем. Я спрабаваў яго рамантаваць, з пераменным поспехам у наступныя некалькі месяцаў падымаў яго з каленяў, ён зноў падаў, у выніку зімой у машыны "накрыўся" старцер. Пасля гэтага я зразумеў, што з гэтым аўтамабілем мой лёс не складзецца. Ён быў больш-менш ладны па кузаву, і я падумаў, што за добрыя грошы яго ўсе роўна не прадам, але можна паспрабаваць на што-небудзь абмяняць.
Што тычыцца дакументаў, Opel стаяў на ўліку на знаёмым майго цесця, які аформіў даверанасць спачатку на мяне, а пасля я перадаверыў наступнаму пакупніку. У той час да гэтага адносіліся прасцей – ніхто не думаў, што праз некалькі год могуць увесці падатак, а штрафы па камерах яшчэ не былі такой праблемай.
У 2015 годзе я размясціў аб’явы на розных сайтах, мне патэлефанаваў мужчына з Міёраў і прапанаваў абмяняць Opel на Ford Scorpio 1989 года "ключ на ключ". Як я зразумеў, у яго некалі быў такі Opel, а зараз узніклі нейкія настальгічныя думкі, зноў захацелася такі ж аўтамабіль. "Скарпа" ён раней браў для будоўлі, больш гэта машына была непатрэбна. Я пагадзіўся. Opel мы зачапілі на трос і павалаклі ў Міёры. Адтуль на "скарпе" я прыехаў у Полацк сваім ходам. З дакументамі ў маім другім аўтамабіле было амаль як і ў першым – ён быў аформлены на нейкага чалавека з Віцебска, з той розніцай, што тут даверанасці не было.
Ford быў лепшы за Opel, і я нават некалькі разоў з’ездзіў у Маладзечанскі раён да сваякоў. Думаў перааформіць яго на сябе, але там была праблема – нумар кузава завараны зверху пласцінай. Перад тым як думаць пра афармленне, патрэбна было прайсцi экспертызу. Збіраўся гэтым заняцца і нават знайшоў кантакты ўласніка з Віцебска, які быў згодны дапамагчы. Ён сказаў, што яму ўсё роўна, што будзе з гэтай машынай, і каб я прыязджаў, калі хачу, а калі не хачу, ён не будзе настойваць.
Я пачаў рыхтавацца, але выпадкова ў Полацку знайшоў у вельмі добрым стане яшчэ адзін Ford Scorpio 1986 года за 3 мільёны недэнамінаваных рублеў (на той час каля 140 даляраў). Аўтамабіль быў выдатны па кузаву, але не на хаду, некалькі год стаяў на адным месцы. У мяне з’явіўся план сабраць з дзвюх машын адну. У выніку купіў і перааформіў на сябе, таму што прадавец быў згодны аддаць яго толькі з пераафармленнем ці спісаць ва ўтыль. Але, як пасля стала зразумела, гэта было не лепшым рашэннем.
Мы пачалі з сябрамі збіраць з двух "фардоў" аднаго, недзе на сярэдзіне гэтай працы імпэт знік, і па знаёмай схеме машыны былі выкладзены на ўсе магчымыя барахолкі з тэкстам: "Памяняю паўтара "скарпа" на адну жывую машыну". Ад першага Ford на той момант кузаў быў ужо парэзаны і здадзены ў метал, засталіся запчасткі. У выніку прыехалі людзі з Віцебска, прывезлі Mazda 626 1989 года і забралі недабудаваную машыну разам з рэшткамі запчастак.
Mazda я на сябе аформіў, а наконт маёй машыны мы з імі дамовіліся, што паставім на ўлік, калі яна будзе на хаду. Спачатку ўсе iшло добра: раз у месяц я ім тэлефанаваў, яны адказвалі, што хутка канец і мы сустрэнемся для пераафармлення. Але ў адзін дзень заявілі, што машыну прадалі, кантакты не захаваліся, дзе яе цяпер шукаць – не ведаюць.
Гэта быў не вельмі прыемны момант, але змяніць нічога было нельга, ніякай магчымасці знайсці аўто я не меў. Перыядычна праглядваў аб’явы на аўтабарахолках, усё безвынікова. Гэта адбывалася ў 2016 годзе, калі ўжо пачалі з’яўляцца навіны пра штрафы па камерах, але мне ніводнага штрафу не прыходзіла. Я хоць і не вельмі хваляваўся, але меў на ўвазе, што ў мяне ёсць гэты аўтамабіль, і перыядычна спрабаваў яго шукаць.
На Mazda паездзіў нядоўга і трапіў у ДТЗ, пасля чаго вырашыў, што з машынамі мне не шчасціць і ездзіць пакуль не варта. Таму я прадаў яе і дастаткова працяглы час хадзіў пешшу.
У 2017 годзе таварыш прадаў мне за 250 даляраў Ford Fiesta 1984 года, на якім я ад'ездзіў паўтара года і збыў за тыя ж грошы. Падумаў, што цяпер магу дазволіць сабе маладзейшую машыну. Пасля ўзяў Chrysler Neon 1995 года – ён быў класны, вельмі падабаўся, але стаў занадта “ламучым” і дарагім у рамонце. Так што вырашыў зноў пашукаць для сябе Ford, бо з імі мне шчасціла больш.
У выніку ў 2019 годзе мы памянялі Chrysler на універсал Ford Escort 1996 года, на якім я езджу і зараз. Chrysler стаяў на ўліку на мне, я яго зняў і прадаў, аформіўшы рахунак-даведку. Ford я таксама аформіў з дапамогай гэтага дакумента. Дадаў прадаўцу 200 даляраў і на сябе ў ДАІ аформіў. Даплаціць прыйшлося, бо ў Chrysler былі праблемы і па матору, і па кузаву, а ў Ford – толькі па кузаву. Праўда, у Ford яшчэ саржавеў VIN, каб паставіць яго на ўлік, прыйшлося праводзіць экспертызу, але гэта не было клопатна.
"Стаўленне да машын, па якіх Гатава плача, было раней не такім сур’ёзным"
І вось настаў 2021 год, з’явіўся падатак, я ўспомніў пра гісторыю с Ford Scorpio. Знайшоў дакументы на машыну, якая стала "донарам", патэлефанаваў уласніку і адправіў іх поштай. Хаця машына была 1989 года (як потым высветлілася, дападатковая) і хвалявацца не было аб чым, але вырашыў, што мне няма сэнсу захоўваць дакументы у сябе. Яшчэ хацелася пазбавіцца і ад яго "брата" 1986 года, пра якога я нічога не ведаў ужо 5 гадоў.
Я вырашыў, што калі звестак пра машыну далей не будзе, выкарыстаю магчымасць зняць яе з уліку для ўтылізацыі па новым законе. Але неўзабаве Ford сябе праявіў: мне прыйшоў "лiст шчасця", хаця за ўсю маю кар’еру кiроўцы я аніразу не трапляў з парушэннем на камеру хуткасці. Як жа здзівіўся, калі ў асабістым кабінеце на сайце МУС убачыў "свой" Ford Scorpio, зафіксаваны камерамі ў Ліёзненскім раёне Віцебскай вобласці.
На сайце, дзе можна даведацца пра страхоўку, была інфармацыя, што машына застрахавана на месяц. Я звярнуўся ў офіс, дзе быў аформлены поліс, і там мне далі кантакты чалавека, які да іх звяртаўся. Пасля я патэлефанаваў яму, і ён расказаў, што адбывалася з машынай увесь гэты час. Высветлілася, што амаль 5 гадоў машына была ў яго, ён дарабіў яе, змяніў інжэктар на карбюратар і спакойна ездзіў у Расію, бо жыве каля мяжы. Магчыма, ён афармляў расійскую страхоўку, таму не трапляў у нас на камеры і я не бачыў яго ў базе. Але аднойчы яго машына для паездак па Беларусі была не на хаду, а трэба было некуды ехаць, таму аформіў страхоўку, і дзякуючы гэтаму ў мяне з’явілася магчымасць знайсці ўладальніка. Ён сказаў, што на ўлік ставіць аўтамабіль не хоча, і прапанаваў мне забраць дакументы і аформіць яго ва ўтыль, што я і зрабіў. Так урэшце пазбавіўся ад гэтай "мёртвай душы".
Большасць сваіх машын я афармляў па рахунку-даведцы, Mazda і Ford Fiesta – у МРЭА па дамове куплі-продажу. Наогул стаўленне да гэтых машын, па якіх Гатава плача, і да іх афармлення было раней не такім сур’ёзным, як, напрыклад, да машын за 5 і больш тысяч даляраў, дзе важна, каб не было пытанняў з боку падатковай інспекцыі. Але на цяперашні розум я больш не буду звязвацца з машынамі без належных дакументаў і афармляць рахункі-даведкі, а планую здзяйсняць здзелку толькі з дапамогай дамовы куплі-продажу ў ДАІ…
А як правільна?
Мы папрасілі нашага юрыста Яўгена Грачова напомніць, як правільна афармляць здзелку пры абмене аўтамабілямі і што можа адбыцца пры парушэнні парадку:
– Аўтамабіль можа змяніць уласніка рознымі спосабамі, у тым ліку і шляхам абмену. Аўтаўладальнікі называюць такі спосаб "ключ на ключ", але ў прававым полі гэта называецца дамовай мены. Яе форма зацверджана пастановай МУС і Мінюста №284/74, узор вы знойдзеце на афіцыйным сайце Дзяржаўтаінспекцыі Беларусі, ў раздзеле "Адміністрацыйныя працэдуры па лініі ДАІ".
Вельмі важна нагадаць, што пры абмене аўтамабілямі гаворка ідзе аб змене ўласніка, і для гэтага транспартныя сродкі павінны быць знятыя з уліку. Далей павінна быць складзена дамова мены механічнага транспартнага сродку ў трох экзэмплярах, самае галоўнае – такая дамова павінна быць зарэгістравана ў ДАІ, як патрабуе таго ўказ прэзідэнта №504 "Аб некаторых мерах па ўпарадкаванні здзелак па адчужэнню транспартных сродкаў".
Ніякіх копій пашпартоў, ліпавых рахункаў-даведак, "потым сустрэнемся і зарэгіструем" быць не павінна. У адваротным выпадку вам давядзецца адказваць за "грахі" іншых людзей. Гэта датычыцца і "лістоў шчасця" за перавышэнне хуткаснага рэжыму (у такіх выпадках адказвае ўласнік транспартнага сродку), і адказнасці за прычыненне шкоды ў выпадках ДТЗ, бо аўтамабіль – крыніца павышанай небяспекі, і гэта азначае, што ўласнік аўтамабіля нясе адказнасць за гэта. Агулам праблем можа быць шмат, у тым ліку не забываем, што ў гэтым годзе ўведзены транспартны падатак.
Лепш выдаткуйце больш часу і зарэгіструйце здзелку ў ДАІ, і тады не будзеце адказваць за дзеянні іншых.
Можа, і вам пашчасціць? Машыны да 2000 ў базе Аўтабізнеса